DNA Tutorials

Y-DNA haplogroups

MtDNA haplogroups

Regional history

Regional DNA Projects

One Family One World DNA Project

DNA Timeline

Autosomal DNA

Other DNA pages

Απλοομάδα X (μιτοχονδριακό DNA)
Eupedia > Γενεσιολογία > Απλοομάδων > Απλοομάδα X

Περιεχόμενα
Συγγραφέας: Maciamo Hay (Μετάφραση: Πασχάλης Μπαρμπούτης). Τελευταία ενημέρωση: Νοέμβριος 2015 1. Γεωγραφική κατανομή 2. Προέλευση και ιστορία 3. Υποομάδες

Γεωγραφική Κατανομή

Η απλοομάδα Χ είναι μια από τις σπανιότερες απλοομάδες στην Ευρώπη και παρατηρείται μόνο σε περίπου 1% του συνολικού πληθυσμού. Η υψηλότερη συχνότητα της απλοομάδας Χ παρατηρείται στην Ελλάδα (4%), την ΠΓΔΜ (3%), την Ρουμανία (2,5%) και γύρω από τον Καύκασο, ιδίως μεταξύ των Αβάρων (5%), των Αντιγκέ-Καμπαρντίν (5%), Καρατσάι-Μπαλκάρ (4,5%), Νογκάι (4%), Νταργκίν (3,5%), Αρμενίων (3,5%), Αζέρων (3,5%), Βόρειων Οσέτιων (3%) και Γεωργιανών (3%). Στην Δυτική Ευρώπη, η Χ κορυφώνεται στα Νησιά Orkney (7%), στην Σκωτία (2,5%), την Καταλονία (2,5%) και την Χώρα των Βάσκων (2,5%).

Η μοναδική ευρασιατική εθνική ομάδα που διαθέτει ένα σχετικά υψηλό ποσοστό της απλοομάδας Χ είναι οι Δρούζοι του Λιβάνου, της Συρίας και του Ισραήλ, μεταξύ των οποίων η Χ αποτελεί το 15% των μητρικών καταγωγών. Οι Δρούζοι έχουν επίσης την μεγαλύτερη ποικιλία των Χ καταγωγών οποιουδήποτε πληθυσμού, έχοντας X1a, X1C, X2b, X2e, X2f, X2h και X3. Άλλοι πληθυσμοί στον Λεβάντε έχουν πολύ χαμηλότερες συχνότητες Χ, μεταξύ 1% και 2% μόνο. Η απλοομάδα Χ είναι τελείως απούσα από την περιοχή του Βόλγα και της Λαπωνίας, στην ακραία Ανατολική και Βόρεια Ευρώπη, αντίστοιχα.

Η υποομάδα X2a παρατηρείται επίσης σε πολλούς Ιθαγενείς Αμερικανούς της Βόρειας Αμερικής, κυρίως στους Σιου (15%), τους Nuu-Chah-Nulth (11%–13%), τους Ναβάχο (7%), και τους Yakama (5%).

Κατανομή της μιτοχονδριακής απλοομάδας X σε Ευρώπη, Βόρεια Αφρική και Μέση Ανατολή

Προέλευση και Ιστορία

Η μετάλλαξη που καθορίζει την απλοομάδα Χ πιστεύεται ότι έλάβε χώρα κατά τα τέλη της Άπω Παλαιολιθικής, κάποια στιγμή μεταξύ 20.000 και 35.000 χρόνια πριν, πιθανώς στην Δυτική Ασία. Η απλοομάδα X δεν έχει βρεθεί ποτέ σε Μεσολιθικούς κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες από την Ευρώπη ή την Βόρεια Αφρική. Εμφανίζεται με την άφιξη των αγροτών από την Εγγύς Ανατολή κατά τη διάρκεια της Νεολιθικής Εποχής. Η υψηλή ποικιλότητα των υποομάδων Χ στην Μέση Ανατολή και τον Καύκασο υποστηρίζουν επίσης μία νεολιθική διάχυση από την περιοχή αυτή.

Νεολιθική διάχυση της γεωργίας

Τα αρχαιότερα δείγματα απλοομάδας Χ που ταυτοποιήθηκαν μέχρι σήμερα είναι μία X2d2, μία X2m και μία X2m2 που ελέγχθηκαν από τους Mathieson et al. (2015) ως ένα μέρος των 26 γονιδιωμάτων της πρώιμης Νεολιθικής που καταγράφθηκαν από την τοποθεσία Barcin (6500-6200 π.Χ.) στην Βορειοδυτική Ανατολία και μία X2b από την Πρώιμη Νεολιθική στην Θεσσαλία της Ελλάδας που ελέγχθηκε από τους Hofmanová et al. (2015).

Εκτός από ένα δείγμα Χ1 από τον πολιτισμό της Κεραμικής Cardium στην Ισπανία, που θα μπορούσε να έχει προέλθει από βοσκούς της Βόρειας Αφρικής, όλα τα Νεολιθικά Ευρωπαϊκά δείγματα που εξετάστηκαν μέχρι σήμερα ανήκαν στην Χ2.

Οι X2b και X2c φαίνεται να έχουν τις πιο κοινές υποομάδες στην Νεολιθική Ευρώπη. Η X2b έχει βρεθεί στην Νεολιθική Ελλάδα και την Ουγγαρία, σε πολιτισμούς της Γραμμικής Κεραμικής (LBK)-(Schöningen, Salzmünde) στην Γερμανία, στον προερχόμενο από τον LBK πολιτισμό RRBP στην Παρισινή λεκάνη, καθώς και στην Χαλκολιθική Πορτογαλία. Η X2C βρέθηκε στους σχετιζόμενους με τον LBK Baalberge και Rossen πολιτισμούς στην Γερμανία και στην Ισπανία. Η X2d1 βρέθηκε επίσης στον πολιτισμό LBK.

Πέρα από αυτό, πολλά δείγματα Χ2 με απροσδιόριστες υποομάδες έχουν επίσης εντοπιστεί στον πολιτισμό Starcevo στην Ουγγαρία, στον πολιτισμό αγγειοπλαστικής Cardium στην Νότια Γαλλία και σε Μεγαλιθικές ταφές στην Χώρα των Βάσκων, την Ναβάρρα και την Βρετάνη.

One of the Basal Eurasian haplogroups

Η απλοομάδα Χ είναι ένα από τις λίγες απλοομάδες της Δυτικής Ευρασίας0 (μαζί με τις Ν1 και Ν2, οι οποίες περιλαμβάνουν τις απλοομάδες I και W) που δεν προέρχονται απευθείας από την απλοομάδα R (πρόγονο των απλοομάδων HV, H, V, J, T, U και K ), αλλά απευθείας από την παλαιότερη μακρο-απλοομάδα Ν, άνωθεν της απλοομάδας R. Αυτές είναι γνωστές ως «Βασική Ευρασιατικές». Το πατρικό ισοδύναμο της απλοομάδας R φαίνεται να είναι η μακρο-απλοομάδα IJK, από την οποία κατάγονται όλες οι σύγχρονες απλοομάδες Υ της Δυτικής Ευρασίας, εκτός από τις απλοομάδες F, G και H. Οι πατρικές Βασικές Ευρασιατικές καταγωγές είναι οι απλοομάδες Υ-DNA F και G. Οι G2 ήταν οι κυρίαρχες πατρικές καταγωγές που συνδέονται με την διάδοση της γεωργίας από την Εύφορη Ημισέλήνο. Η υψηλότερη ποικιλομορφία του είναι στον Λεβάντε και οι υψηλότερες σύγχρονες συχνότητές του παρατηρούνται στην περιοχή του Καυκάσου. Το ίδιο ισχύει και για την μιτοχονδριακή απλοομάδα Χ, πράγμα που σημαίνει ότι και οι δύο είναι άρρηκτα συνδεδεμένες ιστορικά. Ακόμα και οι αντίστοιχες υποομάδες τους δείχνουν έναν αξιοσημείωτο συντονισμό.

Οι απλοομάδες Χ1 και Χ3 παρατηρούνται κυρίως στον Λεβάντε, την Βόρεια Αφρική και σε τμήματα της Δυτικής Ευρώπης, οι οποίες αντιστοιχούν στην κατανομή της Υ-απλοομάδας G2b. Οι Ευρωπαίοι, Μικρασιάτες, Καυκάσιοι και Αλτάιοι / Σιβηριανοί ανήκουν σχεδόν αποκλειστικά στον κλάδο Χ2 και την υποομάδα G2a. Οι X2C και X2d είναι οι κύριες υποομάδες της X που παρατηρούνται στο βόρειο μισό της Ευρώπης και τυχαίνει να συσχετίζονται με την κατανομή της Υ-απλοομάδας G2a3b.

Η μόνη ανωμαλία είναι το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό της Χ στην Σαρδηνία (0,4%), η οποία έχει πολύ G2a και φιλοξενεί τον σύγχρονο πληθυσμό που είναι γενετικά πιο κοντά στους Νεολιθικούς Ευρωπαίους αγρότες. Αυτό θα μπορούσε να έχει προκληθεί από ένα ιδρυτικό φαινόμενο στην μικρή ομάδα των νεολιθικών αγροτών που εγκαταστάθηκαν στην Σαρδηνία, που από καθαρή τύχη δεν θα είχαν μιτοχονδριακό DNA X. Το σημερινό 0,4% θα μπορούσε απλώς να είναι το αποτέλεσμα μετέπειτα μεταναστεύσεων.

νδοευρωπαϊκός σύνδεσμος

Οι X2d, X2e, X2n και Χ4 βρίσκονται όλες στην Κεντρική Ευρώπη, γύρω από τον Καύκασο και στην Κεντρική Ασία και θα μπορούσαν να έχουν ως εκ τούτου εξαπλωθεί (τουλάχιστον εν μέρει) από τους Πρωτο-Ινδοευρωπαίους ομιλητές κατά την διάρκεια της Εποχής του Χαλκού. Οι φυλές που μετέφεραν την απλοομάδα Υ-DNA R1b πιστεύεται ότι έζησαν στην Ανατολική Ανατολία και γύρω από τον Καύκασο για αρκετές χιλιετίες πριν μεταναστεύσουν προς τον Βορειοδυτικό Καύκασο και την Στέπα του Πόντου. Θα μπορούσαν να έχουν απορροφήσει από εκεί γενεαλογίες Χ, οι οποίες αργότερα θα διαχέονταν σε ολόκληρη την Ευρώπη και τμήματα της Ασίας όπου εγκαταστάθηκαν Ινδοευρωπαίοι. Μερικές από αυτές τις υποομάδες, κυρίως η X2d, θα υπήρχαν ήδη στην Ευρώπη λόγω παλαιότερων μεταναστεύσεων (νεολιθικών αγροτών) από την Ανατολία.